عدم رعایت عفت کلام" در احادیث و روایات
درباره “عدم رعایت عفت کلام” در احادیث و روایات چه آمده است؟در متون و منابع غني اسلامي و روايات پيشوايان دين عليهم السلام صحبت رکيک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسيار مذمت شده و نهي گرديده است.
عقیق:آيا سزاوار است كسي انساني را به خاطر مشكلات و خطا و اشتباه مورد فحش و لعن قرار دهد؟ جواب فحش دادن و دشنام انساني كه به آدمي فحش مي دهد، چیست؟
فحش دادن و دشنام عملی زشت و گناه مسلم است و هرگز درخوراهل ايمان و انسان های خدا جو و با وقار و مودب به ادب اسلامی نمی باشد. مقابله به مثل در امثال اين مورد كه گناه و زشتي آن مسلم است، نيز شايسته مومن نيست، بهترين برخورد با آدم فحاش بي توجهي كريمانه به او است. قرآن كريم در صفات مومن مي فرمايد: و اذا مرو باللغو مرو كراما. هنگامي كه با لغو برخورد مي كنند، كريمانه از آن عبور مي كنند.
توضيح بيشتر درباره فحش:
1- فحش عبارت است از اظهار كردن امور زشت و قبيح با الفاظ و عبارت صريح ، و بيشتر اوقات به وسيله الفاظ وقاع (آميزش ) و آلات و متعلّقات آن به كار مى رود، و اهل فساد و بى شرمان آن عبارات را صريحا اظهار مى كنند، و اهل صلاح و شرف متعرّض آنها نمى شوند، بلكه اگر ذكر آنها ضرور شود به كنايه و با رمز به آنها اشاره مى كنند. يكى از صحابه گفته است : ((خداوند با حيا و كريم است عفّت مى ورزد و به كنايه سخن مى گويد، از جماع به لمس تعبير مى كند.)) پس مسّ و لمس و دخول و صحبت كناياتى است از آميزش ، و در عين حال زشت و ركيك نيست . اين ادب و عفّت كلام در قرآن و كلام الهى مخصوص به آميزش (وقاع) نيست بلكه از قضاء حاجت و بول و غايط به كنايه تعبير مى كند و اين به رمز گفتن اولى است از الفاظ مستهجن و ركيك .
پس همه الفاظ فحش بى شك ممنوع و مذموم است ، اگرچه بعضى بدتر و زشت تر است ، و بنابراين گناهش بيشتر است ، خواه به عنوان دشنام و ايذاء گفته شود يا در مقام شوخى و مزاح يا به عنوانى ديگر.
2- فحاشی و بددهني و هرزه گويي، و بيان كلمات ركيك، يكي از خصايص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بي منطق است . افراد سفيه بي خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و كلام درستي برخوردار نيستند و از دادن جواب صحيح عاجز هستند، بي پروا دهان را باز مي كنند و زبان خويش را حركت مي دهند و با الفاظ ركيك، فحاشي مي كنند. افراد جاهل و ناداني كه با كوچكترين بهانه خشمگين شده، به دور از شرم و حيا، فحش و دشنام مي دهند. و آبروي ديگران را مورد هجوم قرار داده و از بين مي برند.
اعضاي يك خانواده، و افراد يك محله، و مردم يك جامعه از گزند زبان فحاشان در آسايش و آرامش نيستند.
زيرا به سبب كوچكترين برخوردي، مورد هجوم دشنامهاي ايشان قرار مي گيرند و اذيت و آزار مي شوند. و به وسيلة الفاظ ركيك، حرمت و احترامشان در هم شكسته شده، به حريم شخصيت ايشان تجاوز مي شود و آبرويشان از بين مي رود. و اين يك نوع تجاوز و ستمگري به شخصيت و حقوق افرادي است كه بايد عزّت، آبرو و امنيت ايشان حفظ گردد.
كساني كه پردة شرم و حيا مي درند و بي پروا فحّاشي مي كنند و آبروي انسانها را مورد تجاوز قرار مي دهند بايد بدانند با داشتن چنين اخلاق و صفت پليدي، باطن و سيرتشان شيطاني است.
فحش در احاديث و روايات
3- در متون و منابع غني اسلامي و روايات پيشوايان دين عليهم السلام صحبت رکيک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسيار مذمت شده و نهي گرديده است.در روايتي آمده که:
ـ الامام الصادق( عليه السلام ): « اِحفَظ لِسانَك عَن خَبيثِ الكلامِ ». « زبان خود را از بيان كلمات زشت و ركيك محافظت كن ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَيسا مِن الإسلامِ ». « دشنام دادن و بد دهني ( يا دشنام شنيدن ) از اسلام بدورند ».
ـ الامام باقر( عليه السلام ): « اِنَّ اللهَ يبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ ». « خداوند شخص ناسزاگوي بد دهن ( يا دشنام شنو ) را دشمن دارد ».
ـ رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اياكُم وَ الفُحشَ ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لايحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ».4
پيامبر خدا( صلي الله عليه و آله ): « از دشنامگويي بپرهيزيد، زيرا خداي عزوجلّ ناسزاگوي بد دهن را دوست ندارد ».
ـ رسول الله(صلي الله عليه و آله ): « ما كَانَ الفُحشُ في شيءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا كانَ الحَياءُ في شيءٍ قَطُّ الّا زانَهُ ». « زشت گويي ( و زشت كرداري ) هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را عيبناك گردانيد و شرم و حيا هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را آراست ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الكَلامِ ». « نابخردترين نابخردان، كسي است كه به دشنامگويي افتخار كند ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ ». « كسي كه دشنام دهد دل حسودانش را خنك گرداند ».
ـ الامام صادق( عليه السلام ): « مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ في النّارِ ». « هركس كه مردم از زبانش بترسند او در آتش است ».
ـ الامام الصادق( عليه السلام ): « مِن عَلاماتِ شِركِ الشَّيطانِ الذي لايشُكَّ فيهِ ان يكونَ فحّاشاً لايبالي ما قالَ و لا ما قيلَ فيهِ ». « يكي از نشانه هاي شريك شيطان كه ترديدي در آن نيست، اين است كه شخص دشنامگوي باشد و باكي نداشته باشد كه چه گويد و چه شنود ».
ـ رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن تُكرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ ». « يكي از بدترين بندگان خدا كسي است كه به سبب بدزباني و دشنامگوييش، همنشيني با او ناخوشايند باشد ».
ـ رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَكَهُ الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ ». « از بدترين مردمان كسي است كه مردم، از ترس ناسزاگويي او، وي را ترك كنند ».
ـ الامام الصادق( عليه السلام ): « البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ في النّارِ ». « بدزباني از بي ادبي است و بي ادبي در آتش مي باشد ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « مِنَ الفُحشِ كَثرَهُ الخُرقِ ». « خشونت و بدخويي زياد، از جملة زشتيها است ».
ـ الامام باقر( عليه السلام ): « سِلاحُ اللِّئامِ قَبيحُ الكَلامِ ». « حربة فرومايگان زشتگويي است ».
ـ الامام زين العابدين( عليه السلام): « مَن رَمي النّاسَ بما فيهم رَمَوهُ بما لَيسَ فيهِ ». « هر كه از عيبهايي كه مردم دارند سخن بگويد، مردم عيبهايي را كه ندارند به او نسبت دهند ».
ـ رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِذا نَسَبَكَ رَجُلٌ بما يعلَمُ مِنكَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَيكونَ أجرُ ذلك لك وَ وَبالُهُ عَلَيهِ ». « هرگاه كسي از تو چيزي مي داند و آن را به تو نسبت داد، تو آنچه را از او مي داني به وي نسبت مده ( و اظهار مكن ) تا ثواب اين كار از آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او ».
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.
از امام باقر عليه السلام نيز در اين زمينه رسيده است که: بهتر و زيبا تر از آنگونه که دوست داريد ديگران با شما سخن بگويند٬با آنها سخن بگوييد٬به درستيکه خداوند کسي را که به مومنين ناسزا دهد و آنها را لعن کند و طعنه بزند ٬دشمن دارد.
امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند مي فرمايدکه هرکس به دوست من(يعني مومن)اهانت کند(چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول کافي ج ص ۳۵۲
نقل شده که روزي يکي از ياران امام صادق عليه السلام در خدمت ايشان به جايي رهسپار بود٬غلام آن مرد از آنها عقب افتاد ٬مرد او را صدا زد ولي غلام جواب نداد ٬بار دوم و سوم هم او را فرا خواند ٬اما باز از غلام پاسخي شنيده نشد٬آن مرد به غلام دشنام دادو گفت :يابن الفاعلة ٬اي حرامزاده با تو هستم!.
امام صادق عليه السلام با شنيدن اين ناسزااز راه رفتن باز ايستادند و فرمودند:چه گفتي؟
صحابي گفت يابن رسول الله !چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غير اسلامي هستند ٬لذا اين ناسزا را دادم و اين نسبت حقي است که گفتم.
حضرت فرمودند مرا با پدر و مادر او کاري نيست ٬چرا به او فحاشي مي کني؟بعد فرمودند:ديگر حق نداري با من رفت و آمد کني.(نقل کردند که امام تا زنده بودند٬آن صحابي را به حضور نپذيرفتند و با او رفت و آمد نکردند).
4- فحش و دشنام برای مومن در هیچ صورتی روا و شایسته نیست حتی اگر مورد فحش و دشنام قرار گیرد حق ندارد در مقابل به آن فرد فحاشی کند و اگر کسی به او فحش دهد جزای این بی ادبی خود را خواهد دید و مورد مواخذه الهی قرار خواهد گرفت و مومنی که مورد فحاشی قرار گرفته و مقابله به مثل نکرده به خاطر این تحمل ماجور و مثاب خواهد بود .
منبع:پرسمان دانشجویی
