مشکات

☄آیا حیوانات هم روز قیامت محشور می شوند؟

✍آیاتی در قرآن کریم اشاره به حشر حیوانات دارد از جمله:

الف ـ “ما من دابة فی الارض ولا طائر یطیر بجناحیه الاّ امثالکم ما فرطنا فی الکتاب من شیء ثم الی ربّهم یحشرون".هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بال خود پرواز می کند نیست مگر این که امت هایی مانند شما هستند، ما هیچ چیز را در این کتاب فرو گذار نکردیم، سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می شوند.

ب ـ “و اذالوحوش حشرت".

وحوش جمع وحش است و وحش حیوانی است که هرگز با انسان‌ها انس نمی گیرد. ظاهر آیه از این جهت که در سیاق آیات توصیف کننده قیامت قرار دارد بیانگر این است که حیوانات وحشی هم در روز قیامت مانند انسان‌ها محشور خواهند شد اما این که پس از محشور شدن چه وضعی خواهند داشت و سرانجام کارشان چه خواهد شد در کلام خدای تعالی و روایات معتبر چیزی نیامده است.

حال باید دید ملاک حشر و بازگشت انسان به سوی خدا چیست؟ و آیا همان ملاک در حیوانات نیز وجود دارد؟ ملاک حشر در انسان جز نوعی از زندگی ارادی و شعوری نیست، ملاک سعادت تنها همان داشتن شعور و فطرت انسانی است که به کمک پیامبران راه مشروعی از اعتقاد و عمل را به روی او باز می کند و انسان آن راه را می پیماید. با تفکر عمیق در مراحل زندگی حیوانات و در نظر گرفتن حالات مختلفی که هر نوع از حیوانات در مسیر زندگی به خود می‌گیرند روشن می‌شود که حیوانات هم مانند انسان دارای آرا و عقاید فردی و اجتماعی‌اند و حرکات و سکناتی که در راه بقا و جلوگیری از نابود شدن از خود نشان می‌دهند همه بر مبنای آن عقاید است، حیوانات نیز مانند آدمیان تا اندازه‌ای از موهبت اختیار برخوردارند و نیز دارای سطحی از فهم و شعوراند، فرض کنید حیوانی نزدیک مزرعه شما می‌آید، شما چوبی را بلند می‌کنید او فرار می‌کند، این فرار یعنی انتخاب کتک نخوردن بر سیر شدن، این انتخاب است گرچه بی شک به درجه قوت انتخاب انسان نیست و می‌توان گفت، انتخابی نیمه آگاهانه است، هر چند همه انسان نیز کارهای خودشان را با اختیار آگاهانه انجام نمی‌دهند و برخی از انتخاب‌ها همانند فرار حیوان است.

به هر حال نمی توان ادعای قاطع کرد که حیوانات اختیاری ندارند زیرا به همان اندازه درک و شهور می توانند اختیار داشته باشند و در روایات نیز می‌توان مطالبی را یافت که برخی از آن‌ها تکلیف دارند. در روایتی آمده است که بزی که به بز دیگر شاخ زده است در قیامت قصاص می‌شود. در هر صورت در این که حیوانات محشور می‌شوند بحثی نیست ولی در این که به بهشت و جهنم می‌روند در آیات و روایات تا آن جا که ما اطلاع داریم از آن بحثی نشده است.

📚انعام آیة 38.

📚تکویر (81) آیة 5.

📚تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 715 

🌹  🌹